Onderhouden en afstellen
Dit verhaal is grotendeels gebaseerd op een artikel van Allard Nap en Peter Groeneveld dat is verschenen in AutopedMagazine (2015/2).
Tijdens wedstrijden, toertochten en workshops viel het ons op dat weinig steppers kennis hebben van remmen. In dit artikel over steponderhoud leggen we uit welke typen remmen er zijn en hoe je ze afstelt. Met goed afgestelde remmen step je prettiger, omdat er dan niets aanloopt. Bovendien weet je dan zeker dat je op tijd stilstaat wanneer dat nodig is. We gaan in dit artikel uit van een step met een gemonteerde rem die is voorzien van een remkabel.
Eerst geven we een overzicht van de soorten remmen, remgrepen en remkabels. Daarna volgt uitleg over het monteren, afstellen en onderhouden van de rem. Op YouTube kun je filmpjes vinden over veel onderwerpen die hier worden uitgelegd. De termen in dit artikel zou je dan kunnen gebruiken als zoekwoorden.
Soorten remmen
Zijoptrek- of racerem
Voordelen
- Klein, aerodynamisch
- Eenvoudig af te stellen
Nadelen
- Minder remkracht
- Minder ruimte voor dikke banden of een spatbord, tenzij de rem langere remhoeven (hefbomen) heeft, zoals op de Kickbike G3. Deze levert echter nog minder remkracht.
- Slijtage van de velg
V-brake
Voordelen
- Goedkoop
- Veel remkracht
- Ruimte voor dikke banden en spatborden
Nadelen
- Lastig af te stellen
- Piepen
- Uitstekende delen
- Slijtage van de velg
Schijfrem (mechanisch of hydraulisch)
Voordelen
- Modern (oftewel “in de mode”)
- Veel remkracht, ook in de regen
- Geen slijtage van de velg
- Bij slepend remmen geen problemen met je band
- Vlot wisselen tussen wielen met een andere diameter of een andere band
Nadelen
- Zwaarder en duurder. Ook duurdere voorvork nodig.
- Gevoelig voor aanlopen, vooral bij oudere typen
- Moeilijker in onderhoud, met name ontluchten van hydraulische systemen
- Gevoelig voor montagefouten
Remblokken
Voor de V-brake en de racerem zijn verschillende soorten remblokken verkrijgbaar. Vaak zijn standaard de gewone zwarte remblokken gemonteerd. Dat zijn prima remblokken, maar in natte en of modderige omstandigheden werken de zalmroze remblokken van Kool-Stop beter.
Remgrepen en remkabels
Ook remgrepen zijn er in soorten en maten. Je kunt kiezen uit verschillende modellen en posities, maar het soort rem beperkt wel de keuze in remgrepen. De V-brake heeft bijvoorbeeld meer kabelweg nodig dan een zijoptrekrem. Als je dus een ander type rem monteert, moet je een bijpassende remgreep kiezen. Verder kun je kiezen uit diverse remgreepmodellen. Je hebt bijvoorbeeld triatlonremgrepen, tweevingerremgrepen en de verlengde greep om vanaf je bar-end te kunnen remmen. Hiervoor zijn ook remgreepverlengers te koop.
Een aantal voorbeelden van soorten remgrepen:
Remgreep met verlenger
Dit soort remgrepen zijn verkrijgbaar voor zowel V-brakes als zijoptrekremmen.
Verstelbare remgreep
Geschikt voor V-brakes of zijoptrekremmen. Voordat je kunt afstellen moet je het plastic blokje in de cirkel verwijderen. Na het afstellen moet het plastic blokje worden teruggeplaatst.
Aeroremgreep
Alleen geschikt voor zijoptrekrem. Voor deze remgreep moet een dunnere derailleurkabel in plaats van een remkabel worden gebruikt.
Remgreep voor hydraulische schijfrem
Remkabels
Remkabels vormen de verbinding tussen de remgreep en de rem. Er zijn verschillende methoden om een kabel aan de remgreep te bevestigen. Remkabels kunnen zijn voorzien van twee typen eindafwerking: een peer of een tonnetje. Het tonnetje van een derailleurkabel (die bij aeroremgrepen dienstdoet als remkabel) heeft weer een ander model. Remkabels worden vaak geleverd met aan het ene uiteinde een tonnetje en aan het andere een peertje:
Je knipt de aansluiting die je niet nodig hebt eraf, zodat je de kabel door de buitenkabel kunt voeren.
Je hebt stalen en roestvaststalen binnenkabels. Roestvaststalen binnenkabels genieten de voorkeur. Ze zijn iets duurder, maar ze roesten niet door.
Gebruik buitenkabels met een teflon binnenvoering, want dan hoef je de binnenkabels niet in te vetten of te oliën. Op deze foto zie je hoe een remkabel is opgebouwd:
De binnenkabel (1) gaat door een teflon mantel (2). Deze loopt door een stalen spiraal (3) die is afgewerkt met plastic buitenmantel (4).
Kabels monteren
Monteer eerst de remgrepen en de rem en knip daarna de buitenkabel op maat. Zorg voor een mooi lopende kabel. Te kort is niet goed, daar kun je niets mee. Iets te lang is niet erg, maar zorg er wel voor dat de kabel de rem niet wegduwt. Dan krijg je de rem namelijk niet meer goed gecentreerd. Na het knippen zorg je ervoor dat het uiteinde van de buitenkabel goed open staat. Prik even met een priem in de opening om deze goed open te maken. Knip de kabel bij voorkeur door met een kabeltang, zodat de kabel niet te veel beschadigt.
Een gewone kniptang kan wel maar let dan extra op een mooi afgewerkte opening.
Voer hierna de binnenkabel door de buitenkabel. Knip deze af circa 10 cm voorbij je klemschroef op de rem. Werk de kabel af met een stukje plakband of met een krimpkous.
Een niet-afgewerkte kabel gaat rafelen en krijgt scherpe punten waaraan je je kunt bezeren. Een V-brake heeft een haakje waar je de kabel achter kunt haken zodat deze niet uitsteekt. Als je de kabel te kort afknipt, kun je het haakje niet gebruiken.
Racerem afstellen
Draai de verstelnippels op de rem en/of de remgreep naar binnen, zie foto bij het pijltje:
en zet de remontspanner omlaag (volgende foto), dus dicht.
De remontspanner is bedoeld om de rem snel open te zetten wanneer je je wiel wilt wisselen, en niet om je rem af te stellen. De remontspanner staat dus omhoog, of omlaag, maar niet ergens ertussenin. Als je de verstelnippel aan de remgreep niet helemaal indraait, heb je wat speling voor een eventueel slagje in je wiel.
Maak de binnenkabel aan de remzijde los en druk de remblokken tegen de velg. Zet vervolgens de binnenkabel vast en kijk of de remblokken voldoende speling hebben. Houd ongeveer 2 mm ruimte tussen remblok en velg. Als je onvoldoende ruimte hebt, maak je de binnenkabel ietsje los (niet helemaal) en trek je remhandel iets aan zodat de kabel ietsje slipt totdat de gewenste afstand is bereikt. Zet nu de remkabel goed vast.
Als je links en rechts van de velg niet evenveel ruimte hebt tussen blok en velg, is je rem niet gecentreerd. Je kunt de hele rem iets draaien rond de montagebout. De bout zelf is op de foto’s niet te zien, maar steekt naar achter door de voorvork. Veel Shimano-remmen hebben een excenterschroef waarmee je de rem kunt centreren.
Op deze foto zie je ook de montagebout vanaf de zijkant.
V-brake afstellen
Zet de remblokken parallel aan de velg. Let op het verschil tussen de meegeleverde busjes. Remmen worden geleverd met een set lange en een set korte spacers. Hiermee kun je de afstand tussen de remarm en het remblokje aanpassen, waardoor je de afstand tussen remblok en velg vergroot of verkleint.
Let erop dat het remblok alleen de velg kan raken en niet de band.
Als de rem piept, kun je de het remblokje zo afstellen dat de voorkant van het blokje de velg als eerste raakt, ca. 1 mm eerder dan de achterkant.
Draai de verstelnippel op de remhandel bijna helemaal in, maar hou iets ruimte over voor achteraf verstellen. Draai vervolgens de bout op de remarm iets open. Druk de remblokken tegen de velg en trek de remkabel strak. Draai de bout ietsje vast en trek aan je remgreep, zodat de kabel iets slipt om ruimte te maken. Zorg voor ca. 2 mm ruimte tussen remblok en velg. Draai nu de bout vast.
Bij V-brakes is het grote probleem dat de remarmen vaak niet zijn gecentreerd en ongelijk remmen. Zorg er om te beginnen voor dat de kabels vrij kunnen bewegen. Er mogen dus geen tassen of andere accessoires tegen de kabel drukken. Elke remarm heeft een stelschroefje bij de as waarmee je de veerspanning kunt regelen. De arm die het verste van de velg afkomt heeft de hoogste spanning. Je kunt bij deze arm de spanning verlagen door het schroefje eruit te draaien om de spanning te verlagen en bij de andere arm het schroefje erin draaien om de spanning te verhogen. Trek aan de remgreep om te controleren of de situatie is verbeterd. Herhaal dit tot de rem goed in het midden komt.
Schijfrem afstellen
Er valt niet veel te onderhouden aan een schijfrem. Bij mechanische schrijfremmen is de afstand tussen remblok en remschijf instelbaar door middel van een stelschroef. Moderne hydraulische remmen zijn nagenoeg onderhoudsvrij. De remblokken verslijten en moeten van tijd tot tijd worden vervangen. Zie hiervoor de instructies van de fabrikant. De werkwijze verschilt namelijk per merk en per type. Ook moet de remleiding van tijd tot tijd worden ontlucht. Ook hier verschilt de werkwijze per merk en per type.
Wanneer de schijfrem aanloopt, kun je dat eenvoudig oplossen. Draai eerst de bevestigingsbouten waarmee de rem op de adapter of het frame is bevestigd, los en trek vervolgens de bijbehorende remhandel aan. Hierdoor centreert de rem zich ten opzichte van de schijf. Draai ten slotte beide bouten weer vast. Nu zou de rem sleepvrij moeten zijn.
Eén rem of twee remmen?
De meeste steps worden geleverd met twee remmen: een voorrem en een achterrem. Veel steppers kiezen ervoor om de achterrem te verwijderen. Dat is geen verkeerde keuze, omdat vrijwel alle remkracht door de voorrem wordt geleverd. Dat scheelt dan weer in gewicht en onderhoud. Voordat je je achterrem van je step weghaalt, bedenk dan wel dat het in sommige landen verplicht is om twee remmen op je step te hebben. Bovendien kan een achterrem in sommige situaties goed van pas komen bij het crosssteppen.